Top

Psycho-educatie op middelbare scholen voorkomt burn-out

Drs. Jessy Brouwers, klinisch-psycholoog, psychotherapeut en zorgondernemer pleit voor psycho-educatie op scholen. Begrijpen wat mentale gezondheid is en hoe we ons brein en lijf gezond kunnen houden voorkomt een burn-out op jonge en latere leeftijd.

Een burn-out is een serieuze aandoening. Gelukkig kan deze geheel herstellen, maar bij herhaaldelijk terugkomen of een onvolledig herstel kan er een chronisch defect van cognitieve functies blijven bestaan. Oftewel blijvende schade aan je vermogen tot bijvoorbeeld concentratie, onthouden, herinneren en oriëntatie. Ellendig om mee te maken, ellendig om mee te leven en een verlies voor maatschappelijk en sociaal functioneren. Door aan middelbare scholieren psycho-educatie te geven kan psychische, sociale en maatschappelijke schade voorkomen worden.

We (h)erkennen fysieke pijn, maar negeren mentale pijn
We voeden onze kinderen op om goed voor zichzelf te zorgen, zoals een jas aandoen als het koud is. Verkouden? Doe rustig aan en eet extra sinaasappels. Een schrammetje? Doe er een beetje jodium en een pleister op. Moe? Ga op tijd naar bed. Zolang het gaat over fysieke risico’s kennen wij alle regeltjes en voorzorgsmaatregelen. De één zal wat kleinzeriger zijn dan de ander, maar over het algemeen kennen wij de fysieke signalen en weten we daar naar te handelen om erger te voorkomen.

Een burn-out is het gevolg van het verwaarlozen van mentale signalen. Deze signalen worden afgegeven als reactie op té lang, té veel, onder té veel stress geleefd en gewerkt te hebben. Er is een onderscheid tussen kwantitatieve factoren en kwalitatieve factoren. ‘Lang’ en ‘veel’ zijn kwantitatief meetbaar. Stress is het addertje onder het gras. Stress-klachten kunnen ontstaan door omgevingsfactoren: te weinig erkenning, een slechte relatie met collega’s en/of leidinggevende of te weinig groeimogelijkheden. Ook interne factoren zoals een hoog streef-niveau, perfectionisme en faalangst moet je leren herkennen en mee om te gaan.

Symptomen van mentale pijn worden weggewuifd
Los van de oorzaak van een burn-out gaat het vooral over het bewustzijn van de gevolgen, namelijk de symptomen van een burn-out. Een fysiek voorbeeld: je valt, het doet pijn, je inventariseert, je beoordeelt en vervolgens handel je daarnaar. Een schrammetje is een pleister, met een diepe snee ga je naar de dokter voor een hechting. Daarna kijk je naar de oorzaak en hoe je het vallen een volgende keer kunt voorkomen.

Bij mentale schade is er geen tot nauwelijks bewustzijn van de mentale pijn. Deze wordt vaak gebagatelliseerd of zelfs genegeerd. Er is ook een imagoprobleem: je bent bang om als ‘zwak’ te worden gezien. Hierdoor vindt er geen inventarisatie, geen beoordeling en geen adequate behandeling plaats. Het gevolg is een chronisch verwaarloosde mentale pijn, wat leidt tot overspannenheid, burn-out en mogelijk een depressie of angststoornis.

Mentale pijn herkennen kun je leren
We komen terug bij opvoeding en leren. We moeten al van jongs af aan leren wat mentale pijn is en hoe we hiermee om moeten gaan. Niet ieder schrammetje hoeft gehecht te worden, niet alle verkoudheden behoeven een antibioticakuur, maar verwaarlozen is gevaarlijk. Wat zijn dan symptomen van mentale pijn?

  • Vermoeidheid die niet overgaat met een paar avonden vroeg naar bed
  • Piekeren over alsmaar hetzelfde onderwerp zonder oplossing
  • Snel geïrriteerd raken om niets
  • Huilen om niets door emoties die continu aan de oppervlakte liggen
  • Niet meer in staat zijn om te relativeren, dus overal beren op de weg zien
  • Een aversie krijgen tegen werk of school
  • Een verslechterde concentratie.

Daarnaast zijn er nog allerlei vage lichamelijke klachten. Vaak zijn dit klachten die in uitdrukkingen gevat zijn. Denk aan ‘een knoop in je maag’, ‘een zware last op je schouders’ of ‘hij heeft er een zwaar hoofd in.’

Hoe kunnen we leren deze symptomen te herkennen? Zorgen dat deze klachten serieus genomen worden en niet bang hoeven zijn een watje genoemd te worden? Op dit moment is het zo dat deze symptomen in overheersende en verstorende mate aanwezig moeten zijn, voordat er hulp wordt gezocht en geboden. Hoe goed zou het zijn als we van jongs af aan begrijpen wat mentale gezondheid is en hoe we ons brein gezond kunnen houden? Sterker nog: het kunnen trainen, verwennen en verzorgen zodat we ons welzijn, geluk, en onze talenten kunnen optimaliseren en continueren.

Geef psycho-educatie op middelbare scholen
Jongeren van 15 à 16 jaar hebben een vermogen tot zelfreflectie ontwikkeld. Zij zijn (weliswaar met hulp) in staat om naar zichzelf te kijken en het eigen handelen te overdenken. Dit is het moment om ze voor te lichten over de werking van ons brein en de samenhang tussen mentale gezondheid, psychisch functioneren en fysieke processen. Kortom, de samenhang tussen lichaam en geest. Door middel van psycho-educatie leren scholieren over mentale toestanden (waaronder stress, angsten en een gebrek aan zelfvertrouwen) die veel voorkomen in een mensenleven en hoe ze deze kunnen herkennen, bespreekbaar maken en wat ze er zelf aan kunnen doen.

Niet alleen neemt het verzuim door psychische klachten toe, de mensen die er mee te maken krijgen zijn ook steeds jonger. Door goede voorlichting en coaching aan jongeren kan een begin gemaakt worden met het opvoeden van een mentaal fitte generatie.

Psycho-educatie op middelbare scholen voorkomt burn-out

Drs. Jessy Brouwers, klinisch-psycholoog, psychotherapeut en zorgondernemer pleit voor psycho-educatie op scholen. Begrijpen wat mentale gezondheid is en hoe we ons brein en lijf gezond kunnen houden voorkomt een burn-out op jonge en latere leeftijd.

Een burn-out is een serieuze aandoening. Gelukkig kan deze geheel herstellen, maar bij herhaaldelijk terugkomen of een onvolledig herstel kan er een chronisch defect van cognitieve functies blijven bestaan. Oftewel blijvende schade aan je vermogen tot bijvoorbeeld concentratie, onthouden, herinneren en oriëntatie. Ellendig om mee te maken, ellendig om mee te leven en een verlies voor maatschappelijk en sociaal functioneren. Door aan middelbare scholieren psycho-educatie te geven kan psychische, sociale en maatschappelijke schade voorkomen worden.

We (h)erkennen fysieke pijn, maar negeren mentale pijn
We voeden onze kinderen op om goed voor zichzelf te zorgen, zoals een jas aandoen als het koud is. Verkouden? Doe rustig aan en eet extra sinaasappels. Een schrammetje? Doe er een beetje jodium en een pleister op. Moe? Ga op tijd naar bed. Zolang het gaat over fysieke risico’s kennen wij alle regeltjes en voorzorgsmaatregelen. De één zal wat kleinzeriger zijn dan de ander, maar over het algemeen kennen wij de fysieke signalen en weten we daar naar te handelen om erger te voorkomen.

Een burn-out is het gevolg van het verwaarlozen van mentale signalen. Deze signalen worden afgegeven als reactie op té lang, té veel, onder té veel stress geleefd en gewerkt te hebben. Er is een onderscheid tussen kwantitatieve factoren en kwalitatieve factoren. ‘Lang’ en ‘veel’ zijn kwantitatief meetbaar. Stress is het addertje onder het gras. Stress-klachten kunnen ontstaan door omgevingsfactoren: te weinig erkenning, een slechte relatie met collega’s en/of leidinggevende of te weinig groeimogelijkheden. Ook interne factoren zoals een hoog streef-niveau, perfectionisme en faalangst moet je leren herkennen en mee om te gaan.

Symptomen van mentale pijn worden weggewuifd
Los van de oorzaak van een burn-out gaat het vooral over het bewustzijn van de gevolgen, namelijk de symptomen van een burn-out. Een fysiek voorbeeld: je valt, het doet pijn, je inventariseert, je beoordeelt en vervolgens handel je daarnaar. Een schrammetje is een pleister, met een diepe snee ga je naar de dokter voor een hechting. Daarna kijk je naar de oorzaak en hoe je het vallen een volgende keer kunt voorkomen.

Bij mentale schade is er geen tot nauwelijks bewustzijn van de mentale pijn. Deze wordt vaak gebagatelliseerd of zelfs genegeerd. Er is ook een imagoprobleem: je bent bang om als ‘zwak’ te worden gezien. Hierdoor vindt er geen inventarisatie, geen beoordeling en geen adequate behandeling plaats. Het gevolg is een chronisch verwaarloosde mentale pijn, wat leidt tot overspannenheid, burn-out en mogelijk een depressie of angststoornis.

Mentale pijn herkennen kun je leren
We komen terug bij opvoeding en leren. We moeten al van jongs af aan leren wat mentale pijn is en hoe we hiermee om moeten gaan. Niet ieder schrammetje hoeft gehecht te worden, niet alle verkoudheden behoeven een antibioticakuur, maar verwaarlozen is gevaarlijk. Wat zijn dan symptomen van mentale pijn?

  • Vermoeidheid die niet overgaat met een paar avonden vroeg naar bed
  • Piekeren over alsmaar hetzelfde onderwerp zonder oplossing
  • Snel geïrriteerd raken om niets
  • Huilen om niets door emoties die continu aan de oppervlakte liggen
  • Niet meer in staat zijn om te relativeren, dus overal beren op de weg zien
  • Een aversie krijgen tegen werk of school
  • Een verslechterde concentratie.

Daarnaast zijn er nog allerlei vage lichamelijke klachten. Vaak zijn dit klachten die in uitdrukkingen gevat zijn. Denk aan ‘een knoop in je maag’, ‘een zware last op je schouders’ of ‘hij heeft er een zwaar hoofd in.’

Hoe kunnen we leren deze symptomen te herkennen? Zorgen dat deze klachten serieus genomen worden en niet bang hoeven zijn een watje genoemd te worden? Op dit moment is het zo dat deze symptomen in overheersende en verstorende mate aanwezig moeten zijn, voordat er hulp wordt gezocht en geboden. Hoe goed zou het zijn als we van jongs af aan begrijpen wat mentale gezondheid is en hoe we ons brein gezond kunnen houden? Sterker nog: het kunnen trainen, verwennen en verzorgen zodat we ons welzijn, geluk, en onze talenten kunnen optimaliseren en continueren.

Geef psycho-educatie op middelbare scholen
Jongeren van 15 à 16 jaar hebben een vermogen tot zelfreflectie ontwikkeld. Zij zijn (weliswaar met hulp) in staat om naar zichzelf te kijken en het eigen handelen te overdenken. Dit is het moment om ze voor te lichten over de werking van ons brein en de samenhang tussen mentale gezondheid, psychisch functioneren en fysieke processen. Kortom, de samenhang tussen lichaam en geest. Door middel van psycho-educatie leren scholieren over mentale toestanden (waaronder stress, angsten en een gebrek aan zelfvertrouwen) die veel voorkomen in een mensenleven en hoe ze deze kunnen herkennen, bespreekbaar maken en wat ze er zelf aan kunnen doen.

Niet alleen neemt het verzuim door psychische klachten toe, de mensen die er mee te maken krijgen zijn ook steeds jonger. Door goede voorlichting en coaching aan jongeren kan een begin gemaakt worden met het opvoeden van een mentaal fitte generatie.